تاثیر تنش خشکی، تراکم بوته و مقادیر نیتروژن بر ویژگی‌های مورفوفیزیولوژیکی و صفات کیفی آفتابگردان روغنی در شرایط آب و هوایی ارومیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

چکیده

این آزمایش به منظور بررسی اثر تنش کمبود آب، سطوح مختلف کود نیتروژنه و تراکم بوته بر صفات کیفی، فیلوکرون و سرعت ظهور برگ آفتابگردان روغنی به صورت اسپلیت – اسپلیت پلات (کرت­های دوبار خرد شده) بر پایه طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه ساعتلوی مرکز تحقیقات کشاورزی استان آذربایجان غربی در دو سال زراعی 91-1390 و 92-1391 انجام شد. فاکتور اصلی شامل آبیاری مطلوب، تنش متوسط و تنش شدید بود که آبیاری به ترتیب پس از تخلیه 50، 70 و 90 درصد ظرفیت زراعی انجام شد. سه سطح نیتروژن شامل 100، 160 و 220 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار به عنوان عامل فرعی و فاکتور فرعی فرعی شامل سه تراکم بوته 55500، 66600 و 83300 بوته در هکتار بود. صفات مورد مطالعه در این تحقیق شامل درصد و عملکرد روغن، درصد و عملکرد پروتئین، عملکرد دانه، فیلوکرون و سرعت ظهور برگ بود. تجزیه واریانس مرکب نشان داد که تنش کمبود آب، نیتروژن و تراکم بوته تاثیر معنی­داری بر عملکرد روغن و پروتئین، درصد روغن و درصد پروتئین، فیلوکرون و سرعت ظهور برگ داشت. حداکثر عملکرد روغن (22/2213 کیلوگرم در هکتار) به تیمار آبیاری مطلوب و تراکم 83300 بوته در هکتار مربوط بود. تنش شدید خشکی عملکرد روغن را به میزان 62٪ در مقایسه با شرایط آبیاری مطلوب کاهش داد. با افزایش کاربرد نیتروژن عملکرد روغن افزایش یافت. پاسخ عملکرد روغن به افزایش تراکم بوته مثبت بود، به طوری که با افزایش تراکم بوته، عملکرد روغن، درصد روغن، عملکرد پروتئین و فیلوکرون افزایش یافت، ولی درصد پروتئین و سرعت ظهور برگ کاهش یافت. بنابراین، استفاده از 220 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و تراکم بوته­های بزرگتر در شرایط آبیاری مطلوب و تنش متوسط خشکی برای دستیابی به عملکرد روغن و پروتئین مناسب توصیه می­شود. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of Drought Stress, Plant Density and Nitrogen Rates on Morphophysiological and Quality Traits of Sunflower in Urmia Climate Conditions

نویسنده [English]

  • Esmaeil Gholinezhad
چکیده [English]

This experiment was carried out to study the effects of water stress, different levels of nitrogen application and plant density on quality traits, phyllochron and leaf appearance rate of sunflower. It was conducted at West-Azarbaijan’s Research Center for Agriculture during growing season of 2011 and 2012. The study consisted of split-split-plot experiment based on a Randomized Complete Block Design with three replications. The main factor was considered to be irrigation treatments including optimum irrigation, moderate and severe stress in which irrigation was done after depletion of 50, 70 and 90% of field capacity, respectively. Three nitrogen levels including 100, 160 and 220 kg N ha-1 were considered as sub plot with sub-sub plot consisting of three plant densities of 5.55, 6.66 and 8.33 plants m2. The studied traits in this research were oil percentage, oil yield, protein percentage, protein yield, grain yield, phyllochron and leaf appearance rate. The combined variance analysis indicated that water deficiency stress, nitrogen and plant density had a considerable impact on oil and protein yield, oil and protein percentage, phyllochron and leaf appearance rate. The maximum oil yield (2213.22 kg ha-1) was attributed to optimum irrigation and density of 83300 plants ha-1. Severe drought stress reduced the oil yield by 62% compared to the optimum irrigation condition. Oil yield increased at higher nitrogen application rates. The response of oil yield to increase in plant density was positive. With increasing plant density, oil yield, oil percent, protein yield and phyllochron increased, but protein percent and leaf appearance rate decreased. So, application of 220 kg N ha-1 and larger plant densities in optimum conditions and moderate drought stress conditions is recommended for suitable oil and protein yield. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Water dificit
  • oil percentage
  • protein percentage
  • leaf appearance rate
  • phyllochron